Năm mới không phải lúc nào cũng bắt đầu vào tháng Giêng. Ở nhiều nơi trong châu Á, nhịp điệu của thời gian không theo đồng hồ phương Tây. Thay vào đó, chúng theo một con đường khác. Một con đường được hình thành bởi mặt trăng, các mùa và các chu kỳ cổ xưa. Lịch Trung Quốc là một trong những hệ thống đo thời gian cổ xưa nhất vẫn còn được sử dụng, và nó phản ánh một cách hiểu về thời gian độc đáo.
Cơ bản về Lịch Trung Quốc
Lịch Trung Quốc là âm dương. Điều đó có nghĩa là nó sử dụng cả mặt trăng và mặt trời để đánh dấu thời gian. Tháng bắt đầu với mỗi trăng mới. Nhưng để giữ cho phù hợp với năm mặt trời, các tháng nhuận được thêm vào khoảng mỗi ba năm một lần.
Điều này giữ cho các mùa đúng vị trí. Ví dụ, Tết Nguyên Đán luôn rơi vào khoảng cuối tháng Giêng đến giữa tháng Hai, quanh thời điểm bắt đầu mùa xuân. Hệ thống cân bằng giữa nhịp nhanh của các chu kỳ âm lịch và năm mặt trời chậm hơn.
Cách đo thời gian trong hệ thống này
Một năm truyền thống của Trung Quốc gồm 12 tháng, mỗi tháng khoảng 29,5 ngày. Tổng cộng khoảng 354 ngày, ngắn hơn năm mặt trời. Để bù đắp, thỉnh thoảng thêm tháng thứ 13. Nó không phải là một tháng cố định. Vị trí của nó thay đổi dựa trên quan sát thiên văn.
Mỗi năm cũng mang một trong 12 con giáp, kết hợp với một trong năm yếu tố. Điều này tạo thành chu kỳ 60 năm, trong đó mỗi năm có một đặc trưng và cảm xúc riêng. Nó không chỉ là một ngày. Đó là một phần của một mô hình lặp lại, nhưng luôn cảm thấy mới mẻ.
Thời gian như một Chu kỳ, Không phải một Đường thẳng
Trong nhiều triết lý phương Đông, thời gian không được xem như một đường thẳng. Nó giống như một vòng tròn. Mọi thứ quay trở lại. Các mùa luân phiên. Lịch sử vang vọng chính nó. Lịch Trung Quốc phản ánh điều đó. Các sự kiện không chỉ được đánh dấu bằng thời điểm xảy ra, mà còn liên kết với các phiên bản quá khứ và tương lai của chính chúng.
Điều này cũng thể hiện trong đời sống hàng ngày. Các lễ hội thường kỷ niệm các điểm chuyển đổi trong thế giới tự nhiên. Tết Trung Thu theo trăng tròn. Lễ Thanh Minh đi kèm với mưa xuân và tưởng nhớ tổ tiên. Thời gian gắn liền với đất đai, trời đất và ký ức gia đình.
Đo thời gian ngoài các ngày tháng
Lịch Trung Quốc không chỉ về năm và tháng. Nó còn bao gồm hệ thống chi tiết gọi là 24 tiết khí. Đây là các mùa nhỏ dựa trên sự thay đổi của ánh sáng mặt trời, gió và nhiệt độ. Người nông dân từng dựa vào chúng để gieo trồng và thu hoạch. Ngày nay, chúng vẫn ảnh hưởng đến truyền thống ẩm thực, lựa chọn trang phục và thói quen sức khỏe.
- Bắt đầu mùa xuân: Báo hiệu gió ấm hơn và nụ hoa đầu mùa
- Mưa Ngũ cốc: Thời điểm quan trọng để gieo trồng
- Hạ chí: Ngày dài nhất trong năm
- Giáng Tuyết: Gợi ý về sự chậm đến của mùa đông
- Đông chí: Quãng thời gian ngày dài trở lại
Những mốc này là một phần của mối liên hệ sâu sắc giữa con người và môi trường của họ. Thời gian không chỉ được đếm. Nó được sống qua tự nhiên.
Cách ảnh hưởng đến đời sống hàng ngày và văn hóa
Nhiều người Trung Quốc hiện đại sử dụng ngày theo lịch Gregorian hàng ngày. Nhưng lịch truyền thống vẫn giữ vai trò quan trọng. Nó hướng dẫn ngày cưới, khai trương kinh doanh và các nghi lễ tổ tiên. Một số ngày được coi là may mắn. Những ngày khác thì tránh. Người ta thường tham khảo lịch trước các sự kiện lớn trong đời.
Ngay cả ngoài Trung Quốc, Tết Nguyên Đán vẫn được tổ chức rộng rãi khắp châu Á và trong cộng đồng người Hoa trên toàn thế giới. Pháo hoa, bao lì xì, múa rồng và tiệc tùng gia đình đều liên kết với một lịch dựa trên mặt trăng.
Một cách cảm nhận năm khác
Lịch Trung Quốc dạy chúng ta điều gì đó tinh tế: thời gian không chỉ để quản lý. Nó là để cảm nhận. Để hòa cùng. Lịch mời gọi mọi người chú ý đến những thay đổi nhỏ nhất trong thế giới xung quanh họ. Một trăng mới. Một làn gió mới. Một sự thay đổi trong tiếng chim hót. Nó là nhịp điệu chậm hơn, nhẹ nhàng hơn so với hầu hết đồng hồ cho phép.
Và có thể đó là lý do tại sao nó tồn tại. Không phải vì nó đếm chính xác hoàn hảo, mà vì nó giúp mọi người giữ liên kết với nơi họ đang ở, họ là ai, và những gì đang trở lại lần nữa.